ପିତୃପକ୍ଷ ଏକ ଅନୁଶୀଳନ

Last updated on August 13, 2022

ଆଶ୍ୱିନ ମାସ ପ୍ରତିପଦା ଠାରୁ ଅମାବାସ୍ୟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷକୁ ପିତୃପକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୟ ପିତୃ ଉପାସନାର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ସମୟ ବୋଲି ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଏହି ସମୟରେ ହେମନ୍ତ ଋତୁ ଧରାପୃଷ୍ଟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ‘ଭଗ ନାମକ ହିରଣ୍ୟ ରେତସ ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କନ୍ୟା ରାଶିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରନ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ଆଶ୍ୱିନ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ପ୍ରତିପଦ ତିଥି ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । କୁହାଯାଏ ଯେ, ଏହି ସମୟରେ ପିତୃଲୋକର ସବୁ ଅତୃପ୍ତ ପ୍ରେତ ପ୍ରେତତ୍ୱରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥାନ୍ତି । କନ୍ୟାରାଶିକୁ ଭଗ ନାମକ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଗମନ କଲେ ପିତୃରାଜ୍ୟରେ ଶୁଭଫଳ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । ତେଣୁ ଅବିମୁକ୍ତ ଥିବା ପ୍ରେତମାନେ ଏହି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣକୁ ସହ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ପିତୃଲୋକମାନେ କନ୍ୟାରାଶି ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ତିଳୋଦଳ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି । ଯଦି ପୁତ୍ର ବା ବଂଶଜମାନେ ତିଳ ତର୍ପଣ ନ କରନ୍ତି, ତେବେ ପିତୃପୁରୁଷମାନେ ଉତକ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ଅଭିଶାପ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି  । ଆଶ୍ୱିନ ମାସର ଚାନ୍ଦ୍ରମାସ ପକ୍ଷ ବା କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠଟି ମହାଆଳୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ପିତୃ ଓ ଅବିମୁକ୍ତ ପିତୃ ଉଭୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା କାମନାରେ ନିଜ ଗୃହରେ ଉପଗତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
ଓଡିଶା ପ୍ରଦେଶରେ ଏହାର ପ୍ରଣାଳୀ ଟିକିଏ ଭିନ୍ନ । ମହାଳୟା ଦିନ ଦେବୀ ପକ୍ଷର ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ପିତୃ ପକ୍ଷର ସମାପ୍ତିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରେ, ଯାହାର ଶେଷ ଦିନଟି ହେଉଛି ଏକ ଶୋକର ସମୟ  ।
ହିନ୍ଦୁ କ୍ୟାଲେଣ୍ଡରରେ ପିତୃ ପକ୍ଷର ହେଉଛି 16 – ଚନ୍ଦ୍ର ଦିବସ, ସେହିଦିନଗୁଡିକରେ ହିନ୍ଦୁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କୁ (ପିତୃଗଣଙ୍କୁ) ବିଶେଷ କରି ଖାଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରନ୍ତି  । ଏହି ଅବଧି ପିତୃ ପକ୍ଷ, ପିତୃ ପୋଖୋ, ନେପାଳୀରେ ସୋଲା ଶ୍ରଦ୍ଧା / ସୋରା ଶ୍ରଦ୍ଧା (“ଷୋହଳ ଶ୍ରଦ୍ଧା”), କନଗେଟ୍, ଜିତିଆ, ମହାଳୟା ପକ୍ଷ ଏବଂ ଅପର ପକ୍ଷ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା  ।
ଜୀବନର ଅମାଅନ୍ଧାର ଅର୍ଥାତ୍‌ ବିପଦ ଆପଦର ପ୍ରଭାବକୁ ଦୂର କରିବାରେ ମହାଳୟା ଅମାବାସ୍ୟା ତର୍ପଣ ବିଶେଷ ସାହାଯ୍ୟ କରେ  । ଏହା ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନରେ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧତା ପ୍ରଦାନ କରିବ, ଏଭଳି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ  । ଏହା ମଧ୍ୟ କର୍ମଗତ ସମସ୍ୟା ଏବଂ ତୁମର ପୂର୍ବାପୂର୍ବ ପିତାଙ୍କୁ ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ  । ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ବିୟୋଗିତ ଆତ୍ମାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ପାଇଁ ମହଳୟା ଅମାବାସ୍ୟା, ଏକ ଶୁଭ ଅବସର  ।
ଯଦି ମୃତ୍ୟୁର ତିଥି ଅଜ୍ଞାତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ପକ୍ଷର ଅମାବାସ୍ୟା ଭିତରେ ତର୍ପଣ ଏବଂ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍  । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅମାବାସ୍ୟା, ବିଶେଷକରି ସୋମବତୀ ଆମାବାସ୍ୟା ଉପରେ ଖାଦ୍ୟ ନୈବେଦ୍ୟ (ପିତୃ ଭୋଗ) କରାଯିବା ଉଚିତ୍  । ଏହି ଦିନ ଶୁଖିଲା ଗାଈର ଗୋବର ପିଠା ପୋଡି ଦିଆଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଏହା ଉପରେ ଖିର ସମର୍ପଣ କରାଯିବାର ବିଧାନ ରହିଛି ।
ମହାଳୟା ଅମାବାସ୍ୟା ପାଇଁ ରୀତିନୀତି — ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ତର୍ପଣ ଦ୍ୱାରା ଆତ୍ମାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ । ଏଥିରେ ରନ୍ଧା ହୋଇନଥିବା ଚାଉଳ, କଳା ତେଲ ମଞ୍ଜି(ରାଶି), ସମସ୍ତ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନାମ, ନକ୍ଷତ୍ର, ଗୋତ୍ର ଆଦିକୁ ମନେ ପକାଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜଳ ଆଞ୍ଜୁଳି ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ  । ଏହି ରୀତିନୀତି ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ, ଯାହାଙ୍କର ପିତାଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଛି ।
ମାତ୍ର ସର୍ବସାଧାରଣ ତଥା ଭାରତର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରେ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଣାଳୀ ଯାହା ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁମୋଦିତ, ତାହାର ପଦ୍ଧତି ଟିକିଏ ଭିନ୍ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାୟତଃ ଏକା ପ୍ରକାର ।
ଶାସ୍ତ୍ରସମୂହରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦେବଋଣ, ଋଷିଋଣ ଏବଂ ପିତୃଋଣ—ଏହି ତିନିଗୋଟି ଋଣ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି । ଏଥିରୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ପିତୃଋଣରୁ ମୁକ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, କାରଣ ଯେଉଁ ମାତାପିତା ଆମର ଆୟୁ, ଆରୋଗ୍ୟ ଆଉ ସୁଖସୌଭାଗ୍ୟାଦିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ଯତ୍ନ ଅବା ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଋଣରୁ ମୁକ୍ତ ନ ହେଲେ ଆମର ଜନ୍ମନେବା ନିରର୍ଥକ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ଋଣରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ଅଧିକ କିଛି ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇନଥାଏ, କେବଳ ବର୍ଷସାରା ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ତିଥିକୁ ସର୍ବସୁଲଭ ଜଳ, ତିଳ, ଯବ, କୁଶ ଆଉ ପୁଷ୍ପ ଆଦି ଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧ ସମ୍ପନ୍ନ କରିବା ଏବଂ ଗୋଗ୍ରାସ ଦେଇ ଅର୍ଥାତ୍‌ ଗୋମାତାଙ୍କୁ ଭୋଜନ କରାଇ ଜଣେ ଅବା ତିନି ଅବା ପାଞ୍ଚଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଭୋଜନ କରାଇଦେବାଦ୍ୱାରା ଋଣ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯିବା । ଅତଃ ଏହି ସରଳତାରେ ସାଧ୍ୟ ହେଉଥିବା କାର୍ଯ୍ୟର ଉପେକ୍ଷା କରିବା ଆଦୌ ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏଥିପାଇଁ ଯେଉଁ ମାସର ଯେଉଁ ତିଥିକୁ ମାତା-ପିତା ଆଦିଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବ, ସେହି ତିଥିକୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦି କରିବା ବ୍ୟତିରେକ, ଆଶ୍ୱିନ କୃଷ୍ଣ (ମହାଳୟା) ପକ୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ସେହି ତିଥିରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ-ତର୍ପଣ-ଗୋଗ୍ରାସ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଭୋଜନାଦି କରିବା କରାଇବା ଆବଶ୍ୟକ, ଏହାଦ୍ୱାରା ପିତୃଗଣ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଥାନ୍ତି ଆଉ ଆମର ସୌଭାଗ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିହୋଇଥାଏ । ପୁତ୍ର ମାତା ପିତାଙ୍କ ମରଣତିଥିକୁ ମଧ୍ୟାହ୍ନକାଳରେ ପୁନଃ ସ୍ନାନ କରି ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଆଉ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଭୋଜନ କରାଇ ସ୍ୱୟଂ ଭୋଜନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଯେଉଁ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ନଥିବେ, ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ତିଥିରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦେଇପାରିବେ । ଭାଦ୍ରପଦ ଶୁକ୍ଳ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଆଶ୍ୱିନ କୃଷ୍ଣ ଅମାବାସ୍ୟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଷୋଡଶଦିନ ଧରି ପିତରମାନଙ୍କର ତର୍ପଣ ଏବଂ ବିଶେଷ ତିଥିରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଅବଶ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏପ୍ରକାର କରିବାଦ୍ୱାରା “ପିତୃବ୍ରତ” ଯଥୋଚିତ୍ତରୂପେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
ଉକ୍ତ ପ୍ରଥାର ଦାର୍ଶନିକ ଆଧାରର ପ୍ରଥମ ମାନ୍ୟତା ହେଉଛି, ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅମରତା  । ଆତ୍ମା କୌଣସି ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶାରୀରିକ ଆକାର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ଆଉ ଏହି ଆକାରର ମାଧ୍ୟମ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ଆତ୍ମାର ସଂସରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ  । ଅସଂଖ୍ୟ ଜନ୍ମମରଣୋପରାନ୍ତ ଆତ୍ମା ପୁନରାବୃତ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯାଏ  । ଯଦିଓ ଆତ୍ମାର ସଂସରଣର ମାର୍ଗ ପୂର୍ବକର୍ମ ଦ୍ୱାରା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥାଏ ତଥାପି ବଂଶଜମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ପନ୍ନ ଶ୍ରାଦ୍ଧକ୍ରିୟାସମୂହର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ  ।
ପୁନର୍ଜନ୍ମରେ ବିଶ୍ୱାସ ହିନ୍ଦୁ, ବୌଦ୍ଧ ତଥା ଜୈନ ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉପଲବ୍ଧ  । ମାତ୍ର ହିନ୍ଦୁ ଦର୍ଶନର ଚାର୍ବାକ ପଦ୍ଧତି ଏହି ଦିଗରେ ଅପବାଦସ୍ୱରୂପ ଅଟେ  । ଅନ୍ୟଥା ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଏବଂ ପିତରମାନଙ୍କର ସତ୍ତାରେ ବିଶ୍ୱାସ ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତନ ପ୍ରଣାଳୀ ତଥା ବର୍ତ୍ତମାନର ପାଠୁଆ ଅପାଠୁଆ ସମସ୍ତ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସମାନରୂପେ ଦୃଷ୍ଟ ।
ମାଲାବାରର ନାୟରୋରେ ମୃତକମାନଙ୍କୁ ଦାନ ଦେବାର ପ୍ରଥା ଦାହସଂସ୍କାରର ପରଦିନରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ ଆଉ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସପ୍ତାହ ଧରି ଚାଲିଥାଏ  । ଉତ୍ତର ଭାରତର ନୀଚ ଜାତିମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୃତକମାନଙ୍କୁ ଭୋଜନ ଦେବା ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି  । ଗଣ୍ଡା ଜାତିରେ ଦାହସଂସ୍କାର ସମ୍ବନ୍ଧିତ ପ୍ରଥାର ଅବଧି କେବଳ ତିନି ଦିନ  । ଏହି ପ୍ରଥାର ସମାପ୍ତି ହେଲେ ଶୋକକର୍ତ୍ତା ସ୍ନାନ ଏବଂ କ୍ଷୌର ଦ୍ୱାରା ଶୁଦ୍ଧ ହୋଇ ପିତରଙ୍କୁ ବା ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଦୁଗ୍ଧ ଏବଂ ଅନ୍ନ ତର୍ପଣ କରନ୍ତି  । ନେପାଳରେ ‘କମୋ’ ବା କମାରମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୃତ୍ୟୁର ୧୧ଦିନରେ ମୃତକଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧୀମାନଙ୍କପାଇଁ ଭୋଜନର ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ  । କିନ୍ତୁ ଭୋଜନ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟଞ୍ଜନର ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଅଂଶ ଏକ ପତ୍ରରେ ବାହାର କରି ମୃତ ଆତ୍ମା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜଙ୍ଗଲକୁ ପଠାଇଦିଆଯାଏ  । କାଳେ ସେଥିରେ ପୋକ କି ମାଛି ପଡ଼ିଯିବ, ସେଥିପାଇଁ ପତ୍ର ନେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ତା ଉପରୁ ଆଦୌ ଦୃଷ୍ଟି ହଟାଇ ନଥାଏ ଅବା ପତ୍ରକୁ ଭାରୀ ପଥରରେ ଢ଼ାଙ୍କି ତାହାକୁ ଜଙ୍ଗଲକୁ ନେଇଯାଏ  । ତାପରେ ସେ ଗାଁକୁ ଯାଇ ସମ୍ବନ୍ଧୀମାନଙ୍କୁ ମୃତାତ୍ମା ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କ ଦାନର ସ୍ୱୀକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ଆଉ ତତ୍‌ପଶ୍ଚାତ୍‌ ଭୋଜନ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ  । ମକ୍ତ ଓରାଂୱ ମୃତକଙ୍କ ଅସ୍ଥି ଅବଶେଷକୁ ଶବସ୍ଥାନରେ ଗର୍ତ୍ତକରି ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିଥାନ୍ତି  । ଦିବଂଗତ ପୁରୁଖାମାନଙ୍କୁ ଘୁଷୁରୀର ମାଂସ ଏବଂ ଚାଉଳ ଭେଟରୂପେ ଦିଆଯାଏ ଆଉ ଉଠିବା, ବସିବା, ଭୋଜନ ଅଥବା ଧୂମ୍ରପାନ ଅବସରରେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ  । ମଲ ପାହାଡିମାନଙ୍କ ଜାତିରେ ପୂର୍ବଜମାନଙ୍କର ତୁଳନା ସେହି କାଷ୍ଠସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ କରାଯାଏ, ଯାହା ଘରର ଛାତକୁ ସାହାରା ଦେଇଥାଏ  ।
ଶବକୁ ପୋତିବା ସମୟରେ ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଲୋକମାନେ ମୃତାତ୍ମାର ତୃପ୍ତି ନିମନ୍ତେ କବର ସ୍ଥାନରେ ଅଗ୍ନି ଜଳାଇ ସେଥିରେ ଭୋଜନ ଏବଂ ପାନୀୟ ପଦାର୍ଥସମୂହର ଆହୁତି ଦେଇଥାନ୍ତି  । ମଲ ପାହାଡିମାନେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଟୋବର ନଭେମ୍ବର ମାସରେ କାଳୀପୂଜା ରାତ୍ରିରେ ମୃତ ପୁରୁଖାମାନଙ୍କ ସମ୍ମାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କାଉଁରିଆ କାଠି ଜଳାଇଥାନ୍ତି  । ଉତ୍ତର ଭାରତର ଅନ୍ୟ ଭାଗରେ ଏହିଭଳି ରୀତିସବୁ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥାଏ  । ମିର୍ଜାପୁରର ଘାସିୟା ପାଞ୍ଚ ପତ୍ରରେ ପ୍ରତିଦିନ ଭୋଜନ ସଜାଇ ପୁରୁଖାମାନଙ୍କୁ ଭେଟ ଦିଆଯାଇଥାଏ ଆଉ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଯାଏ କି, ସେ ତାଙ୍କର ଭେଟକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ନିଜର ବଂଶଧର ଆଉ ପଶୁଧନ ଉପରେ କୃପାଦୃଷ୍ଟି ରଖନ୍ତୁ  । କୋହ୍ଲମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୃତାତ୍ମାଙ୍କୁ କୁକୁଡା ବଳି ଦିଆଯାଏ  । ସେମାନେ ବଳି ସ୍ଥାନରେ ମଦ ଛିଞ୍ଚି ସନ୍ତତିଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି  । ରାଜୀ ଲୋକମାନେ କେଶ, ଦାଢ଼ି ଆଉ ନିଶ ଇତ୍ୟାଦିର ମୁଣ୍ଡନ କରି ତାହାକୁ ପୂର୍ବଜମାନଙ୍କୁ ଭେଟ ସ୍ୱରୂପ କବର ସ୍ଥାନରେ ପକାଇ ଦେଇଥାନ୍ତି  ।
କିଛି ଭାରତୀୟ ଜାତିମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୃତାତ୍ମାର ଭୋଜନ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂର୍ତ୍ତି ମାତାଙ୍କ ତରଫରୁ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ଭୋଜନ ଦେଇ କରାଯାଇଥାଏ  । ହିମାଳୟର ପାଦଦେଶରେ ଥିବା ଭୋକସା ଜାତି ସେମାନଙ୍କ ପୁତ୍ରୀମାନଙ୍କ ବଂଶଜମାନଙ୍କୁ ଭୋଜନ ଦେଇ ମୃତାତ୍ମାର ଶାନ୍ତି ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାନ୍ତି  । ଓଡିଶାର ଜୁଆଙ୍ଗ ଏବଂ ଉତ୍ତର ଭାରତର ଅନ୍ୟ କବୀଲେ ମୃତକଙ୍କର ମାମୁଁଙ୍କୁ ପୂଜାରୀର ପଦ ଦେଇଥାନ୍ତି  । ଗୟା ଏବଂ ଏହିଭଳି ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଯେଉଁଠାରେ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ପିଣ୍ଡଦାନ ଦିଆଯାଏ, ଏହି ଅବସରରେ ଭୋଜନ କରିବାପାଇଁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶେଷ ବର୍ଗ ମଧ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି  । ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଆଶ୍ୱିନ (ଅଗଷ୍ଟ ସେପ୍ଟେମ୍ବର) ମାସରେ ପିତୃପକ୍ଷ ଅବସରରେ ବଂଶଜ ପୁରୁଖାମାନଙ୍କୁ ପିଣ୍ଡଦାନ ଦେଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ନିକଟତମ ପବିତ୍ର ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରିଥାନ୍ତି  । s