ପ୍ରୋ. ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ନାଥ, ମୋ: ୭୦୦୮୫୮୦୯୦୧ ମନୁଷ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ରହିବାପାଇଁ ମହର୍ଷି ଶୁଶ୍ରୁତ ଦିନଚର୍ଯ୍ୟା ଓ ଋତୁଚର୍ଯ୍ୟାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପୃଥିବୀର ବାର୍ଷିକ ଗତି ଓ ଦିନରାତି ପାଇଁ ପୃଥିବୀର ଦୈନିକ ଗତି ହିଁ ଦାୟୀ । ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ମତରେ ଚନ୍ଦ୍ରମା ପୃଥିବୀକୁ ଆର୍ଦ୍ର କରେ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଶୁଷ୍କ କରେ । ଏହି ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟକରି ବାୟୁ ଜଗତକୁ ପାଳନ କରେ ।ଶୀତାଂଶୁ କ୍ଳେଦୟତ୍ୟୁର୍ବୀ ବିବଶ୍ୱାନ ଶୋଷୟ ତ୍ୟପି ।ତାବୁ ଭାବାପି ସଂଶ୍ରିତ୍ୟ ବାୟୁଃ ପାଳୟତି ପ୍ରଜାଃ ।ସୁ.ସୂ…
Posts published in “ଶାସ୍ତ୍ର-ଓଁକାର”
ଡା. ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ନାଥ ମୂର୍ଖ ବୈଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଅମୃତ ସମାନ (ପ୍ରାଣଦାୟକ) ଔଷଧିମାନ ଶସ୍ତ୍ର, ବଜ୍ର ଓ ବିଷ ସମାନ ପ୍ରାଣଘାତକ ହୋଇଯାଏ । ତେଣୁ ମୂର୍ଖ ବୈଦ୍ୟକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବ । ସୁ.ସୂ.୩.୫୧ଯେପରି ଦୁଇଚକ୍ର ବିଶିଷ୍ଟରଥ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ବୈଦ୍ୟ ଯେକି ଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞାନ ସମ୍ପନ୍ନ ଓ କ୍ରିୟାକୁଶଳ ସେ ଚିକିତ୍ସା କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୁଏ । ସୁ.ସୂ.୩.୫୩ଯଥା ଖରଶ୍ଚଳନ ଭାରବାହୀଭାରସ୍ୟ ବେତ୍ତା ନତୁ ଚନ୍ଦନସ୍ୟ ।ଏବଂ ହି ଶାସ୍ତ୍ରାଣି…
(ଗୀତୋକ୍ତ ନବମ ଅଧ୍ୟାୟ)ଗୀତୋକ୍ତ ଭାଗବତ ସ୍ୱରୂପର ବୈଚିତ୍ର୍ୟ ଏଠାରେ ଭଗବତ୍ ସ୍ୱରୂପସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ବିଚିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି, ତାହା ଆଘାତ ଦୃଷ୍ଟିରେ ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧ । ଏଠାରେ ଥରେ କୁହାଯାଇଛି- ମୋର ସତ୍ତା ସର୍ବବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥାତ୍ ଏ ଜଗତରେ ଏପରି କିଛି ନାହିଁ, ଯାହା କି ମୋର ସତ୍ତା ଦ୍ୱାରା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ଯେଉଁଥିରେ କି ମୁଁ ଅବସ୍ଥିତ ନୁହେଁ । ପୁନର୍ବାର କୁହାଯାଇଛି- ମୁଁ ସର୍ବଭୂତରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଭୂତ ସକଳ ମୋଠାରେ…
(ପୂର୍ବ ପ୍ରକାଶନ ଉତ୍ତାରୁ)ଉପନିଷତ୍ର ପ୍ରଥମ ଋଚାରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି କି ଭୂତ-ବର୍ତ୍ତମାନ-ଭବିଷ୍ୟତ ଆଦି ତିନିକାଳରୁ ଅତୀତ ସୃଷ୍ଟି ନିର୍ମାଣ ପୂର୍ବରୁ ଯେତେବେଳେ କାଳ ଏବଂ ସମୟର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହୋଇନଥିଲା, ସେହି କାଳାତୀତ ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ଓଁକାର ଥିଲେ । ସ୍ୱଭାବତଃ ଜିଜ୍ଞାସା ହୋଇଥାଏ କି, ଯଦି କାଳର ଚାରିଗୋଟି ପକ୍ଷ ରହିଛନ୍ତି, ତେବେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଚାରି ପକ୍ଷ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ମାଣ୍ଡୂକ୍ୟ ଋଷି ପରବର୍ତ୍ତୀ ଋଚାରେ କହିଛନ୍ତି—ଏ ସବୁକିଛି ବ୍ରହ୍ମ ଓଁକାର ଅଟନ୍ତି । ଉକ୍ତ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ୱ-ପରମାତ୍ମା…
ଡା. ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ନାଥ, ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଆୟୁର୍ବେଦ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଆଠ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କାୟଚିକିତ୍ସା ଓ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାକୁ ବିଶେଷ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି । କାୟଚିକିତ୍ସକଙ୍କୁ ଆତ୍ରେୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସକମାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୱନ୍ତର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀକାଳରେ ଏହି ଦୁଇ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରଧାନ ସଂହିତାକାର ହେଲେ ମହର୍ଷି ଅଗ୍ନିବେଶ ଓ ମହର୍ଷି ସୁଶ୍ରୁତ ଏବଂ ଏମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସଂହିତାକୁ ଅଗ୍ନିବେଶ ସଂହିତା ଓ ବୃଦ୍ଧ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସଂହିତାକୁ ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା…
ଡା. ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ନାଥ, ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଆୟୁର୍ବେଦ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଆଠ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କାୟଚିକିତ୍ସା ଓ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାକୁ ବିଶେଷ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି । କାୟଚିକିତ୍ସକଙ୍କୁ ଆତ୍ରେୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସକମାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୱନ୍ତର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀକାଳରେ ଏହି ଦୁଇ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରଧାନ ସଂହିତାକାର ହେଲେ ମହର୍ଷି ଅଗ୍ନିବେଶ ଓ ମହର୍ଷି ସୁଶ୍ରୁତ ଏବଂ ଏମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସଂହିତାକୁ ଅଗ୍ନିବେଶ ସଂହିତା ଓ ବୃଦ୍ଧ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସଂହିତାକୁ ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା…
ସ୍ୱାମୀ ଲୋକେସ୍ୱରାନନ୍ଦ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଜଗତକୁ ଅନିତ୍ୟ, ଅସତ, ମିଥ୍ୟା, ସତ୍ୟ, ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୂପ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ! ଭାଗବତପଦ ଆଦି ଶଙ୍ଗରାଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଭାଗ ତାଙ୍କର ପ୍ରସ୍ଥାନତ୍ରୟୀ ଭାଷ୍ୟରେ ଜଗତ ନିମନ୍ତେ ସମସ୍ତ ବିଶେଷଣ ପ୍ରୟୋଗକରି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ।ଜଗତ ଅସତ ନିମନ୍ତେ— ନାସତୋ ବିଦ୍ୟତେ ଭାବୋ ନାଭାବୋ ବିଦ୍ୟତେ ସତଃ । (ଗୀତା ୨:୧୬) — ଶରୀର ଉତ୍ପତ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ନଥିଲା, କି ମରିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ରହିବନାହିଁ ଆଉ ବର୍ତ୍ତମାନରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ପ୍ରତି…
ସୁଶ୍ରୀ ସ୍ନେହ ନନ୍ଦ ‘‘ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗବଦ୍ ଗୀତା ନବମ ଅଧ୍ୟାୟର ନାମ ରାଜବିଦ୍ୟା-ରାଜଗୁହ୍ୟ ଯୋଗ ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟା ବା ସାଧନ ପ୍ରଣାଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି, ତାହା ଅତି ମହାନ୍ ଓ ଗୁହ୍ୟତମ । ତେବେ ଏଠାରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯେ ଏହି ରାଜବିଦ୍ୟା-ପାତଞ୍ଜଳ ଯୋଗଦର୍ଶନର ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ରାଜଯୋଗ ବା ନିର୍ଗୁଣବାଦୀମାନଙ୍କର ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ଗହନ ଜ୍ଞାନଯୋଗ ନୁହେଁ । ଏହି ଅଧ୍ୟାୟର ପ୍ରଥମ କେତୋଟି ଶ୍ଳୋକରେ ଶ୍ରୀଭଗବାନ୍ ଅପୂର୍ବ ଦାର୍ଶନିକ ଭଙ୍ଗୀରେ ସ୍ୱୀୟ ଅପାର ଓ ଦୁର୍ବୋଧ୍ୟ…
‘ଓମ୍କାର’ର ବାସ୍ତବ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଗୋଟିଏ ଜଙ୍ଗଲରେ ସିଂହୀଟିଏ ରହୁଥିଲା । ତା ପେଟରେ ଛୁଆଟିଏ ଥିଲା । ଅନେକ ଦିନରୁ ତାକୁ କୌଣସି ଶିକାର ମିଳୁନଥିଲା । କ୍ଷୁଧାରେ ଆତୁର ହୋଇ ଶିକାର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଜଙ୍ଗଲୀ ଛେଳି-ବୋଦାଙ୍କ ଦଳ ନିକଟରେ ଯାଇ ପହଞ୍ଚିଗଲା । ସେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ବିଫଳ ହେଲା । ସବୁ ଜନ୍ତୁ ଦଉଡି ପଳାଇଗଲେ । ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ତାକୁ ଖୁବ୍ ଜୋରରେ ପ୍ରସବ ବେଦନା ହେଲା, ଛୁଆଟିକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇ ସେ ମରିଗଲା । ଛେଳି-ବୋଦାମାନେ…
ରକ୍ତାମ୍ଭୋରୁହଦର୍ପଭଞ୍ଜନମହାସୌନ୍ଦର୍ୟନେତ୍ରଦ୍ଵୟଂମୁକ୍ତାହାରବିଲମ୍ବିହେମମୁକୁଟଂ ରତ୍ନୋଜ୍ଜ୍ଵଲତ୍କୁଣ୍ଡଲମ୍ ।ବର୍ଷାମେଘସମାନନୀଲବପୁଷଂ ଗ୍ରୈବେୟହାରାନ୍ଵିତଂପାର୍ଶ୍ଵେ ଚକ୍ରଧରଂ ପ୍ରସନ୍ନବଦନଂ ନୀଲାଦ୍ରିନାଥଂ ଭଜେ ॥ ୧॥ଫୁଲ୍ଲେନ୍ଦୀବରଲୋଚନଂ ନବଘନଶ୍ୟାମାଭିରାମାକୃତିଂବିଶ୍ଵେଶଂ କମଲାବିଲାସବିଲସତ୍ପାଦାରବିନ୍ଦଦ୍ଵୟମ୍ ।ଦୈତ୍ୟାରିଂ ସକଲେନ୍ଦୁମଂଡିତମୁଖଂ ଚକ୍ରାବ୍ଜହସ୍ତଦ୍ଵୟଂବନ୍ଦେ ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମଂ ପ୍ରତିଦିନଂ ଲକ୍ଷ୍ମୀନିବାସାଲୟମ୍ ॥ ୨॥ଉଦ୍ୟନ୍ନୀରଦନୀଲସୁନ୍ଦରତନୁଂ ପୂର୍ଣେନ୍ଦୁବିମ୍ବାନନଂରାଜୀବୋତ୍ପଲପତ୍ରନେତ୍ରୟୁଗଲଂ କାରୁଣ୍ୟବାରାଂନିଧିମ୍ ।ଭକ୍ତାନାଂ ସକଲାର୍ତିନାଶନକରଂ ଚିନ୍ତାର୍ଥିଚିନ୍ତାମଣିଂବନ୍ଦେ ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମଂ ପ୍ରତିଦିନଂ ନୀଲାଦ୍ରିଚୂଡାମଣିମ୍ ॥ ୩॥ନୀଲାଦ୍ରୌ ଶଂଖମଧ୍ୟେ ଶତଦଲକମଲେ ରତ୍ନସିଂହାସନସ୍ଥଂସର୍ଵାଲଂକାରୟୁକ୍ତଂ ନବଘନ ରୁଚିରଂ ସଂୟୁତଂ ଚାଗ୍ରଜେନ ।ଭଦ୍ରାୟା ବାମଭାଗେ ରଥଚରଣୟୁତଂ ବ୍ରହ୍ମରୁଦ୍ରେନ୍ଦ୍ରବଂଦ୍ୟଂବେଦାନାଂ ସାରମୀଶଂ ସୁଜନପରିବୃତଂ ବ୍ରହ୍ମଦାରୁଂ ସ୍ମରାମି ॥ ୪॥ଦୋର୍ଭ୍ୟାଂ ଶୋଭିତଲାଂଗଲଂ ସମୁସଲଂ କାଦମ୍ବରୀଚଞ୍ଚଲଂରତ୍ନାଢ୍ୟଂ ବରକୁଣ୍ଡଲଂ ଭୁଜବଲୈରାକାଂତଭୂମଣ୍ଡଲମ୍ ।ବଜ୍ରାଭାମଲଚାରୁଗଣ୍ଡୟୁଗଲଂ ନାଗେନ୍ଦ୍ରଚୂଡୋଜ୍ଜ୍ଵଲଂସଂଗ୍ରାମେ…